In dit artikel lees je de regels rondom het digitale gebruik van werk dat auteursrechtelijk is beschermd, zoals al onze boeken en kranten. De afgelopen maanden werd duidelijk dat veel docenten en vrijwilligers deze regels niet kennen. Of erger: negeren. Vandaar dat we ze hier nog even op een rijtje zetten. De bron voor dit artikel is Auteursrecht en internet: wat mogen scholen wel en niet?, een brochure die is ontwikkeld door Kennisnet. De brochure is op initiatief van de PO-raad, VO-raad en ministeries van OCW en Economische Zaken uitgegeven in 2017.

De basisregel: het citaatrecht
In principe mag een werk dat auteursrechtelijk beschermd is nooit openbaargemaakt of verveelvoudigd worden door iemand anders dan de maker. Maar er is een uitzondering. Dat is het citaatrecht. ‘Op grond van het citaatrecht mag een onderwijsinstelling, onder bepaalde voorwaarden en zonder voorafgaande toestemming van een auteur, een gedeelte van zijn werk hergebruiken.’ (Kennisnet, 2017, p.8). Een van de belangrijkste voorwaarden is wel dat het citaat kort en relevant moet zijn en de bron en maker vermeld moeten worden. Het citaatrecht is ook geldig op internet en sociale media.

Uitzondering voor scholen: de onderwijsexceptie
‘De onderwijsexceptie is een afkoopregeling waardoor het mogelijk is om gedeeltes van een werk over te nemen onder voorwaarde dat dit een educatief doel dient. De gedeeltes mogen groter zijn dan de gedeeltes die je op grond van het citaatrecht mag gebruiken. Om gebruik te maken van de onderwijsexceptie treft de school een afkoopregeling.’ (Kennisnet, 2012, p.9). De vuistregel voor de onderwijsexceptie is als volgt: je mag maximaal 10% van een boek overnemen, tot een maximum van 10 pagina’s. Deze exceptie geldt ook voor digitaal kopiëren. Maar dit mag dus alleen als de onderwijsinstelling waarvoor je werkt een afkoopregeling heeft met de uitgever. Dit is een vast bedrag per jaar of een bedrag per gebruik op jaarbasis.

De onderwijsexceptie en sociale media
De afgelopen maanden hebben we op sociale media filmpjes langs zien komen van mensen die onze boeken voorlezen. Dit is strafbaar. Dat zit zo: ‘Door het delen via sociale media is geen sprake meer van intern gebruik op school, maar van het delen van die auteursrechtelijk beschermde werken met ‘de hele wereld’. Dit valt niet onder de onderwijsexceptie en is daarom niet toegestaan.’ (Kennisnet, 2017, p. 15).

Scholen mogen een klein deel uit boeken gebruiken, mits zij hiervoor de vergoeding betalen. Maar dit geldt dus niet voor het delen van diezelfde werken via sociale media. Hiervoor heb je altijd toestemming nodig van de uitgever. Ook een link delen naar werken die onrechtmatig openbaar zijn gemaakt is niet toegestaan.

Kortom

  • Auteursrechtelijk beschermde werken zoals onze boeken en kranten delen via sociale media is verboden.
  • Digitaal kopiëren van kleine delen uit het werk mag wel. Maar niet meer dan 10% van het werk, met een maximum van 10 pagina’s. Hiervoor moet de school een vergoeding betalen.
  • Zonder onze expliciete toestemming mag je nooit:
    • meer dan 10% van onze kranten of boeken inscannen en naar leerlingen of andere docenten sturen of deze op intranet plaatsen.
    • Pdf’s die je van ons hebt ontvangen doorsturen of linken naar anderen.

Gevolgen voor degene die zich niet aan de regels houdt
Daar zijn ze in de brochure van Kennisnet heel duidelijk over: ‘[..] de benadeelde auteur kan bij de rechter een schadevergoeding eisen die kan oplopen tot duizenden euro’s’ (p.11)

Waarom we bovenstaande informatie zo benadrukken? Dat lees je hier.