AMSTERDAM – Nu leerlingen weer naar school mogen, rijst ook de vraag hoe ze de opgelopen corona-achterstand het beste kunnen wegwerken. Vanuit het ministerie van OCW komt hier maar liefst 8,5 miljard euro voor vrij dat de komende 2,5 jaar gebruikt mag worden. Veel van het geld zal gaan naar verbetering van het onderwijs, een-op-eenbegeleiding en professionalisering van onderwijsteams. Maar minstens zo belangrijk is dat er extra aandacht komt voor sociale vaardigheden. Want veel kinderen hebben elkaar door de lockdown lang niet gezien, met als gevolg een veranderde dynamiek op school. Voor Eenvoudig Communiceren een goede reden om op onze kanalen extra aandacht te besteden aan dit onderwerp. Daarom organiseren wij van 5 tot en met 9 juli De Week van Sociale Vaardigheden.
Normen en waarden
Om het belang van sociale vaardigheden te illustreren, vroegen wij een docent naar haar ervaringen van de afgelopen weken, nu zij haar leerlingen weer op school ziet. Laura werkt als docent op een praktijkschool in Noord-Holland en weet als geen ander hoe belangrijk het is om nu volop in te zetten op sociale vaardigheden. ‘Op sociaal-emotioneel vlak hebben de leerlingen een tijd stilgestaan. Ze zagen elkaar wel in hun vrije tijd, maar niet op school. En op school leer je toch andere normen en waarden, en hoe je met elkaar moet omgaan. Nu ze weer bij elkaar in de klas zitten, is dat wennen.’
Onlangs verscheen in Het Parool een artikel over corona-achterstand op scholen. Daarin stond het volgende:
Niet alleen het thuiswerken heeft er bij sommigen ingehakt, zegt Rosanne Bekker van het Berlage Lyceum. Ook het terugkomen naar school is wennen. Denk aan een dag- en nachtritme dat in de war is geraakt, of verlegen kinderen die door die grote groepen leerlingen onzeker worden. ‘Ik miste bij een aantal kinderen bij terugkomst de sprankeling in de ogen, zij hebben meer moeite om weer in het ritme te komen en hebben wat extra aandacht nodig.’
Ook Laura merkt dit op haar school. Met name hoe haar leerlingen op elkáár reageren, was even wennen. Er ontstonden aan het begin veel kleine conflicten. ‘Daar waren we al een beetje bang voor’, zegt Laura. ‘Normaliter lopen er twee docenten buiten in de pauze. Nu zijn we met het hele team op het schoolplein, en houden we pauze mét de leerlingen. Dan kunnen we bij een conflictsituatie direct aanwezig zijn. Dat moet ook wel, want de eerste weken ging het een paar keer bijna mis.’
(…) Veel aandacht, ook op sociaal en emotioneel gebied, is nu cruciaal in het onderwijs, zegt Maryse Knook van Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) in een interview met Het Parool. ‘Van elf tot achttien jaar wordt je wereld groter. Hij bestaat niet meer alleen uit je vader en je moeder, maar ook wat je vrienden ergens van vinden, gaat meewegen. Wat wordt jouw plek in de samenleving? Hoe je je verhoudt tot een ander, daar kom je lastiger achter vanachter je beeldscherm.’
Mobieltjes
Een ander heikel punt betreft de smartphone. De leerlingen hebben een jaar lang elke dag hun mobieltje bij zich kunnen hebben. Nu moeten docenten ervoor zorgen dat de jongeren niet constant hun mobiel erbij pakken. Daarom moeten de leerlingen hun telefoon voorafgaand aan elke les inleveren. Voorheen hadden ze een kluisje waar ze hem in moesten leggen. ‘Maar nu gebruiken we even geen kluisjes’, zegt Laura. ‘Omdat daar nog wel eens een opstootje kan voorkomen. Je zit er op een kluitje en bij kleine kluitjes gebeurt dat gewoon sneller. De afgelopen weken werken de leerlingen dus met hun tas in de klas.’
‘Maar zelfs bij het inleveren van de mobieltjes moet je heel alertzijn. Anders heb je zonder dat je het door hebt een ‘neppe’ mobiel op de stapel, omdat ze twee toestellen meenemen naar school. Dan leveren ze die extra mobiel in, zodat ze hun echte telefoon bij zich kunnen houden. Je moet continu duidelijk en standvastig laten weten wat wel en niet mag. Op het moment dat je ook maar enige flexibiliteit laat zien, grijpen ze anders meteen hun kans.’
Social media
Op de school van Laura worden twee lesuren per week besteed aan sociale vaardigheden, met specifiek lesmateriaal. Maar eigenlijk zijn docenten ook tijdens andere lessen constant bezig met sociale vaardigheden. Bijvoorbeeld bij het samenwerken en bij het bespreken van situaties die ontstaan in de klas. Hoe je iemand op z’n gedrag aanspreekt bijvoorbeeld en hoe je met elkaar om dient te gaan.
Tijdens de les Digitale Vaardigheden geeft Laura’s school ook Social Media Wijsheid: hoe ga je online met elkaar om, wat is goed en wat niet? Laura: ‘We hadden veel ruzies na de heropening van de school, vooral in de eerste week. Dat waren allemaal staartjes van wat er afgelopen jaar op social media is gebeurd. De meeste ouders hebben geen idee wat hun kinderen op social media doen.’
Apenrots
Normaal gesproken is het na elke zomervakantie even aanzien wat de verhoudingen tot elkaar zijn. Welke leerling is de stoerste van de klas? Laura: ‘Die apenrots is er altijd. Daarom zijn wij ook heel strikt in het vertellen en herhalen van de regels.’ Door de pandemie zijn de leerlingen nu natuurlijk veel langer dan één zomervakantie uit elkaar geweest. ‘Het is niet alsof het afgelopen jaar één grote vakantie voor ze was. We zijn geen huiswerkschool, maar gaven dat nu wel, omdat ze thuis werkten. Nu is het zomervakantie en is het ook écht vakantie. Dat is wel even fijn voor ze’, aldus Laura. ‘En ook voor ons natuurlijk!’
Samenvattend: het is zaak voor scholen om van sociale vaardigheden een prioriteit te maken na de zomervakantie. Door de coronacrisis waren de kinderen lang weg van elkaar. In de laatste weken terug op school was te merken hoe veel dat op sociaal vlak teweeg heeft gebracht. Nu de leerlingen in de vakantie wéér een paar maanden apart zullen zijn, is het des te belangrijker dat zij na de vakantie svolop oefenen met sociale vaardigheden. Want uiteindelijk spijkeren jongeren vooral hun sociale vaardigheden bij door er consequent mee te oefenen in de klas. Ons advies, in de week van Sociale Vaardigheden, is dan ook om een groot deel van die € 8,5 miljard van OCW in te zetten voor lesmateriaal en oefeningen die de sociale vaardigheden stimuleren.