Met het uitkomen van ’t Hooge Nest in makkelijke taal was er afgelopen week veel aandacht voor laaggeletterdheid en het belang van makkelijk geschreven boeken. Uitgeverij Eenvoudig Communiceren heeft al veel van dit soort toegankelijke boeken uitgebracht. Dit zou niet mogelijk zijn zonder onze hertalers, die het vak toegankelijk herschrijven meester zijn.
Een van hen is Jet Doedel. Jet is al tien jaar hertaler voor uitgeverij Eenvoudig Communiceren en heeft dus al veel hertalingen op haar naam staan. Maar hoe is zij hertaler geworden?
Tijdens haar studie schreef ze haar scriptie over het nut van hertalingen in literatuuronderwijs. In die tijd werkte ze in het speciaal onderwijs met kinderen met een taalontwikkelingsstoornis, samen met Marian Hoefnagel, die toen al hertaler was voor Eenvoudig Communiceren. Met Marian besprak ze haar interesse in hertalen, waarna Marian haar al snel voorstelde aan onze directeur, Ralf Beekveldt. Na een proefopdracht bleek Jet er erg goed in. Zo kwam het balletje aan het rollen.
Wanneer ze begint aan een hertaling, leest ze natuurlijk eerst het boek. Daarna typt ze als het ware het hele boek over, maar dan in makkelijke taal. Daarna schaaft ze het verhaal uitvoerig bij tot een geheel. Zijpaden die voor het verhaal niet essentieel zijn laat ze weg. Dat is soms nog knap lastig, want sommige zijpaden zijn wel heel mooi, maar niet belangrijk voor het verhaal. Die wil Jet dan eigenlijk laten staan, maar dat kan niet altijd.
Hertalen is soms balanceren: toegankelijk schrijven zonder dat het betuttelend wordt. Toch is Jet daar niet bewust mee bezig. Ze houdt vaak automatisch de goede toon aan: ‘Je kunt eigenlijk alles, zelfs de hardste of meest zakelijke onderwerpen, in makkelijke woorden zeggen.’
Met alle boeken die Jet in de afgelopen tien jaar heeft hertaald, heeft ze natuurlijk ook een aantal favorieten. Zo vond ze het boek Lichter dan ik van Dido Michielsen heel mooi, net als ’t Hooge Nest van Roxane van Iperen. De Wandelaar van Adriaan van Dis vond ze erg mooi, maar het boek was niet makkelijk om te hertalen: ‘Eigenlijk is ieder woord van Adriaan van Dis functioneel. Herschrijven is dan moeilijk.’ Ook over het boek Voetbalkoorts van Nick Hornby was Jet erg te spreken: ‘Voetbalkoorts verraste me. Ik ben zelf voetbalfan, dus ik vond het leuk om te lezen over zijn liefde voor Arsenal, en ik vond het bijzonder hoe beschouwend en mooi hij over zijn leven als voetbalsupporter schreef.’
Dankzij alle media-aandacht voor ’t Hooge Nest kwam ook hertalen meer voor het voetlicht. En dat waarderen we bij uitgeverij Eenvoudig Communiceren enorm: zonder hertalers als Jet waren veel boeken niet toegankelijk geweest voor laaggeletterden. Terwijl dat soort boeken juist zo belangrijk is. Doordat ze aansluiten bij het niveau en bij de interesses van de lezers bevorderen ze leesvaardigheid en leesplezier. En dat is natuurlijk waar we het voor doen.
Bedankt, Jet Doedel, voor het interview en voor alle hertalingen. En ook onze andere hertalers – Marian Hoefnagel, Ida Schuurman, Karine Jekel, Helene Bakker, Frans van Duijn, Rose Heliczer, Vicky Hoogmartens, Caluke van Hoften, Danielle Hermans en Sandra van der Stege.