Deel uitmaken van twee werelden, maar niet weten waar je thuishoort
Misschien is ze nog niet zo bekend in ons land, maar dat gaat vast komen. Fatma Aydemir is een Duits schrijfster die meteen grote aandacht kreeg met haar eerste roman Ellebogen. Een pakkend en tegelijk spannend boek over de innerlijke strijd om te leven in twee culturen, de Turkse en de Koerdische. We hebben het van een hertaling voorzien. Een interview met haar over eenvoudige taal, volwassen worden, de totstandkoming van Ellebogen en de dunne lijn tussen fictie en realiteit in haar roman.
Heb je Ellebogen in eenvoudige taal gelezen?
Ja. Ik vind het een goed idee om boeken in eenvoudige taal uit te geven. Ik kwam erachter dat zoiets bestaat door een krant bij ons in Duitsland. Deze krant had een project waarbij ze artikelen in eenvoudige taal publiceerden. Kort nadat ik dat ontdekte, kwam jullie verzoek om Ellebogen te hertalen. Ik hoop dat je lezers iets uit het boek kunnen halen en dat ze genieten van het verhaal.
Hoe is het boek tot stand gekomen?
Ik heb altijd al een roman willen schrijven. Na 2 jaar als redacteur bij een uitgeverij besefte ik dat de tijd daarvoor rijp was. De kern van het verhaal, een jonge vrouw die een uitbarsting van geweld meemaakt, was vanaf het begin duidelijk. Dat had ik allang in mijn hoofd. Maar ik moest nog wel bedenken hoe het tot deze uitbarsting zou komen en wat erna met die vrouw zou gebeuren. Het midden had ik dus al, maar het einde en begin moest ik nog bedenken. Ik heb ongeveer 2 jaar aan het boek gewerkt.
Als je zolang aan een boek werkt, kost het dan soms moeite om het vol te houden? Vervliegt af en toe de inspiratie?
Ja, natuurlijk. Je moet het wel willen doen en belangrijk genoeg vinden, anders is het idee gedoemd te mislukken.Het boek is, letterlijk en figuurlijk, als een bom ingeslagen. Een recensent riep zelfs op om het wereldberoemde boek The Catcher in the Rye van J. D. Salinger, dat gaat over volwassen worden, voortaan op scholen maar te wisselen voor Ellebogen. Hij vond het thema in uw boek beter uitgewerkt.
Toen ik op school zat, was ik niet geïnteresseerd in literatuur. Ik gaf niets persoonlijk niets om de boeken die we lazen. Erg leuk dus om te horen dat mijn boek juist nu op scholen wordt gelezen en dat het goed wordt ontvangen. Bij lezingen vertellen sommige studenten me dat Ellebogen het eerste boek was dat ze uit hadden gelezen.
Wat fascineert jonge lezers aan het boek, denkt u?
Ik heb Ellebogen niet specifiek voor jongeren geschreven, maar tot op zekere hoogte kunnen zij zich goed met de hoofdpersoon Hazal identificeren: “Ze is een beetje zoals ik.” Tegelijkertijd is er soms irritatie over het personage, want ze doet veel dingen verkeerd. “Ze praat zoals ik, ze heeft problemen zoals ik. Maar ze neemt andere beslissingen,” hoor ik dan. Heel goed, zo wordt men bij het lezen ook geconfronteerd met morele vragen.
Wat is er echt aan het verhaal en wat is verzonnen?
Ik heb het verhaal helemaal verzonnen. Maar wel op basis van eigen observaties van het leven van jonge meisjes met een andere culturele achtergrond; soms heb ik zelf zulke ervaringen gehad. Het was belangrijk voor mij om de verscheurdheid - het gevoel dat je deel uitmaakt van twee werelden, maar niet weet waar je thuishoort - van deze jonge vrouwen met ouders uit een ander land te vertellen. Het is belangrijk dat jongeren steun krijgen en tegelijkertijd hun eigen route in het leven kunnen uitstippelen. Hazal gaat in de roman naar Istanbul om haar eigen weg te gaan, maar de innerlijke verdeeldheid blijft.